Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Podręczniki i edukacja w Polsce w okresie międzywojennym. Czego uczono w szkołach przed wojną? Tak wyglądały podręczniki

Barbara Wesoła
Barbara Wesoła
Giełda podręczników szkolnych w 1938 roku. Jak wyglądał system szkolnictwa przed wojną oraz w okresie międzywojennym? Oto, z jakich podręczników się uczono.
Giełda podręczników szkolnych w 1938 roku. Jak wyglądał system szkolnictwa przed wojną oraz w okresie międzywojennym? Oto, z jakich podręczników się uczono. NAC
Szkoła nie zawsze wyglądała tak, jak dziś. Do elementów, które są inne niż sprzed 80 lat i dawniej, z pewnością można zaliczyć dostępność do edukacji, a także różnorodność materiałów edukacyjnych, w tym podręczników szkolnych. Kiedyś nie tylko były one trudno dostępne, zbyt drogie dla wielu rodzin, ale także zupełnie inne. Zobacz, z jakich książek oraz czego uczono w szkołach przed wojną. Na zdjęciach z Biblioteki Narodowej unikatowe okładki podręczników!

Spis treści

Obowiązek edukacji w Polsce trwa od ponad 100 lat

Nauczanie w Polsce ewoluuje. Chociaż wiele elementów struktury systemu edukacji zaczerpniętego z modelu pruskiego pozostaje niezmiennych, jak np. dzielenie dzieci na grupy wiekowe, rozpoczynanie i kończenie lekcji o tej samej porze, plan lekcji, dzwonki, jednakowy program nauczania, to dużo więcej się zmieniło. Od czego zaczął się obowiązek edukacyjny w Polsce?

W 1921 roku w II Rzeczypospolitej odnotowano, że analfabetyzm dotykał 33 proc. społeczeństwa. Wynikało to m.in. z rozbieżności dotyczących wymogów edukacyjnych w poszczególnych częściach Polski, będącej do 1918 roku pod zaborami: pruskim, austriackim i rosyjskim.

Okazuje się, że w zaborze pruskim i austriackim panował obowiązek edukacyjny i do szkół uczęszczało od 85 do 100 procent dzieci, a w przypadku zaboru rosyjskiego — zaledwie 20 proc. dzieci otrzymywało regularną i usystematyzowaną naukę.

Chcąc rozpowszechnić edukację, Józef Piłsudski wprowadził w 1919 roku obowiązek siedmioletniej szkoły powszechnej dla dzieci od 7. do 14. roku życia. Za obowiązkiem edukacyjnym różne stronnictwa polityczne postulowały już wcześniej. Obowiązek szkolny i bezpłatny dostęp do szkolnictwa podstawowego zagwarantowany został w konstytucji marcowej w 1921 roku.

Edukacja od zawsze miała różne formy, ale jeden program nauczania

Obowiązek edukacyjny nie musiał być realizowany w szkole publicznej. Dzieci mogły się uczyć w domu lub w szkołach prywatnych, a wiedza uczniów miała być sprawdzana na egzaminach. Podobnie wygląda to dziś w przypadku edukacji domowej.

Dekret wydany przez Piłsudskiego zawierał wyjątki pozwalające na uchylenie się od obowiązku szkolnego w przypadku choroby dziecka, niepełnosprawności intelektualnej lub trudnościach w dotarciu do szkoły (za duża odległość, przeszkody terenowe).

W 1932 roku została wprowadzona reforma szkolnictwa, która usystematyzowała działalność i strukturę szkolnictwa powszechnego i średniego, a tym samym naukę na terenie całego kraju.

Mundurki i przestronne sale tylko w bogatszych gminach

Mundurki, dobrze wyposażone sale i przestronne budynki to rzeczywistość szkół w miastach i bogatszych gminach. W wielu szkołach powszechnych, szczególnie wiejskich, pilnowano jedynie, aby ubiór do szkoły był schludny, ponieważ rodziny były ubogie i nie można było nawet myśleć o dodatkowych wydatkach na specjalny ubiór do szkoły.

W malutkich miejscowościach problemem były buty dla dzieci, a cała wyprawka również stanowiła odzwierciedlenie zamożności rodziny. W miarę możliwości szkoły starały się udostępniać artykuły piśmiennicze, a także wprowadzać elementy ubioru budujące tożsamość ucznia np. naszywane tarcze.

Szkoły prowadzono w wynajmowanych, dostępnych w gminie budynkach, rzadko budowano nowe placówki.

Podręczniki nie były powszechnie dostępne

Podręczniki najczęściej udostępniał nauczyciel prowadzący zajęcia. Nie było obowiązku posiadania książek, a można nawet mówić o debacie wśród pedagogów na temat zasadności wykorzystywania podręczników. Zachęcano uczniów do samodzielnej pracy i udostępniono materiały własne.

Czego uczono w szkołach w Polsce przed II wojną światową?

Edukacja w szkole powszechnej polegała na nauczaniu czytania i pisania w pierwszych dwóch latach nauki. Był to odpowiednik funkcjonującej obecnie edukacji wczesnoszkolnej, obejmującej pierwszą, drugą i trzecią szkoły podstawowej.

Inne przedmioty wprowadzano w wyższych klasach. Zajęcia, w zależności od ilości uczniów, dostępności nauczycieli i zamożności szkoły, różniły się w szkołach jakością czy częstotliwością. Co do zasady nauczono jednak:

  • religii,
  • języka polskiego,
  • rachunków z geometrią (lekcje matematyki),
  • przyrody,
  • geografii,
  • historii,
  • rysunków (obecnie plastyka),
  • robót (późniejsza technika),
  • śpiewu (lekcje muzyki),
  • gimnastyki (zajęcia wychowania fizycznego).

Źródło: Niepodległa

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Podręczniki i edukacja w Polsce w okresie międzywojennym. Czego uczono w szkołach przed wojną? Tak wyglądały podręczniki - Strefa Edukacji

Wróć na goerlitz.naszemiasto.pl Nasze Miasto