Kopalnia Herkules i Graniczna w Bogatyni. 100 prywatnych wyrobisk działało na tym terenie przed wojną. Zdjęcia

Pod koniec XIX wieku w Bogatyni i Zittau istniało około stu prywatnych kopalni i wyrobisk, a na początku XX wieku rozpoczęła działalność kopalnia "Herkules", która była pierwszą, działającą na masową skalę. Trzy lata od uruchomienia przemysłowej odkrywki powstała elektrownia Hirschfelde. Od 1916 roku obiekty przeszły w ręce państwa. W latach 1945-1947 zakłady znajdowały się pod radzieckim nadzorem. 18 czerwca 1947 roku kopalnia, zwana początkowo "Graniczną", przeszła w ręce polskiej administracji.

W latach 60. była to priorytetowa inwestycja w powiecie zgorzeleckim. Wiele decyzji zapadało w Warszawie, a ówczesny rząd chciał mieć wiele powodów do dumy w wyniku rozbudowy kopalni i elektrowni.

- Był to czas wcielania w życie niezwykle optymistycznych projektów dotyczących przyszłości Europy i jednocześnie okres zastosowania w przemyśle energetycznym najnowocześniejszych rozwiązań technicznych. Wczesne pomysły konstruktorów i inwestorów przerastały przeciętne wyobraźnie ludzi tu mieszkających. - pisał Zbyszek Dobrzyński.

Planowano wówczas stworzenie aglomeracji na zalewie "Witka" na wzór Nowej Huty pod Krakowem. Centrala zrezygnowała z tego pomysłu, a w zamian zleciła budowę dwóch nowoczesnych osiedli w Zgorzelcu i Bogatyni: "Awaryjnego" oraz "Centralnego".

- Wielką inwestycję rozpoczęto od budowy nowoczesnej (wtedy) szosy między Zgorzelcem a placami budów w gminie bogatyńskiej (...) Nowa droga nie miała jednak służyć dowozowi ludzi do pracy, szczególnie tym mieszkającym w Zgorzelcu. Znowu bowiem istniał bardzo śmiały a i realny projekt budowy jednoszynowej kolei pneumatycznej między powiatowym miastem a peryferyjną Bogatynią, z przystankami przy kopalni i elektrowni na wzór połączeń szybkobieżnych w RFN. - wyjaśniał Dobrzyński.

W połowie lat 90. kopalnia i elektrownia zatrudniała ok. 6 500 tysięcy osób i była największym zakładem w regionie. Jak to miejsce wygląda na starych zdjęciach? Można się zdziwić.